نقد و نظر: موسیقی بوشهر میراث معنوی است

ایران‌صدا: موسیقی سوگواری در بوشهر از سابقه‌ای کهن سخن می‌راند اما سوگواری فعلی و موسیقی ویژه آن در استان بوشهر، که اغلب در کنار آیین‌های مذهب تشیع تداوم یافته و تا به امروز باقی مانده، به روزگار آل بویه برمی‌گردد؛ چرا که استان بوشهر در آن زمان یکی از مراکز مهم حکومت دیلمیان به شمار می‌رفته‌ و می‌توان گفت شروع عزاداری مذهبی شیعیان در این منطقه‌ی کهن‌سال به قدمت حضور دیلمیان در بوشهر یعنی حدود هزار سال پیش برمی‌گردد.

بیت‌خوانی یکی از آوازهای رایج در موسیقی بوشهر است. احتمال می‌رود بیت‌خوانی با توجه به فواصل، حالات اجرایی و خاستگاه آن و نظر به بررسی تطبیقی این آواز با نمونه‌های مشابه در مناطق گوناگون ایران، از جمله آوازهای باستانی موسیقی ملی ایران باشد که از دوران پیش از اسلام در این منطقه رواج داشته است. بیت‌خوانی در بوشهر به دو شیوه نزدیک به هم خوانده میشود. یکی در مجالس سرور، همچون حنابندان با عنوان «بیت راسونه» و دیگری در مراسم عزاداری ماه محرم با عنوان «بیت وارونه»؛ پس از پایان هر بیت عزا، زن‌های مجلس «کِل» می‌کشند و این کِل به «کِلِ واری» یا وارونه معروف است. کل عزاداری، طولانی‌تر از کِل عروسی است و با جیغ زدن زن‌ها که به آن «لیک» می‌گویند، به پایان می‌رسد. «ذکر و پامنبری»، یکی دیگر از گونه‌های موسیقی سوگواری در بوشهر است. به گفته سرپرست گروه لیان، در این منطقه هم، چون اغلب مناطق ایران از دیرباز برای گرد آمدن مردم در محافل روضه‌خوانی، اشعاری را با نوایی خاص سر می‌دهند؛ که به آن «ذکر» می‌گویند. بعد از پایان ذکر، نوحه‌خوانی خاصی شروع می‌شود که به آن «پامنبری» می‌گویند. از این رو عده‌ای ذکر را مقدمه نوحه‌های پامنبری می‌دانند، و آن دو را لازم و ملزوم یکدیگر می‌شمارند.

در این برنامه مسعود بربر (خبرنگار) به سراغ زهره نیلی (خبرنگار حوزه فرهنگ) و محسن شریفیان (موسیقی‌دان و پژوهشگر موسیقی بوشهر) رفته و از آن‌ها درباره موسیقی عزا در بوشهر پرس‌وجو کرده است

اینجا بشنوید:

[audio:http://iranseda.ir/Download/?Attid=843083&q=1]

و یا فایل برنامه را از اینجا دریافت کنید.

همچنین می‌توانید صفحه برنامه در رادیو ایران صدا را ببینید و فایل‌های نسخه کوتاه یا کامل آن را با سه کیفیت مختلف دریافت کنید.